Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς στη Μ. Βρετανία

       Η Μ. Βρετανία έχει το προνόμιο να είναι μία από τις ελάχιστες χώρες στον κόσμο, η οποία έχει διαχρονικά τα περισσότερα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO , είτε ατά είναι Μνημεία φυσικής ομορφιάς είτε πολιτιστικής αξίας. Αυτά  σχετίζονται με την ανθρώπινη παρουσία και δραστηριότητα από τη Νεολιθική εποχή ακόμη μέχρι τις μέρες μας. 

  Τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς βρίσκονται διάσπαρτα στη Μ. Βρετανία, στην ύπαιθρο ή σε αστικά κέντρα και μπορεί κανείς να τα επισκεφθεί και να αποτιμήσει την αξία τους. Τα σημαντικότερα απ΄αυτά είναι τα ακόλουθα:

♦ Σκάρα Μπρε(Νεολιθικός οικισμός)

     Ο αρχαιολογικός χώρος του Σκάρα Μπρε (Scara Brae) είναι μεγάλος πετρόκτιστος νεολιθικός οικισμός, ο οποίος βρίσκεται στον κόλπο του Σκάιλ (Skaill) στη δυτική ακτή της νήσου Μέινλαντ του συμπλέγματος των Ορκάδων νήσων της Σκωτίας. Αποτελείται από δέκα σπίτια και κατοικούνταν από το 3100 έως το 2500 π.Χ. περίπου. Το επίπεδο συντήρησης είναι τέτοιο που o οικισμός έχει κερδίσει μία θέση ανάμεσα στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, ενώ πρόκειται για το πλέον ολοκληρωμένο νεολιθικό χωριό της Ευρώπης.

      Μέχρι το 1850 το Σκάρα Μπρε βρισκόταν καλυμμένο από εδαφικά ιζήματα. Μεταξύ του 1928 και 1930 ο οικισμός ανασκάφτηκε πλήρως από τον Βερ Γκόρντον Τσάιλντ.

   Οι κάτοικοι του Σκάρα Μπρε ήταν κατασκευαστές και χρήστες των αυλακωμένων αγγείων Τα σπίτια χρησιμοποίησαν τη γη για προστασία αλλά, καθώς ήταν βυθισμένα στο έδαφος, χτίστηκαν σε στρώματα προϋπαρχόντων οικιακών απορριμμάτων. Αν και τα απορρίμματα παρείχαν στα σπίτια μικρό βαθμό σταθερότητας, λειτουργούσαν σαν στρώματα μόνωσης ενάντια στο σκληρό χειμερινό κλίμα των Ορκάδων. Κατά μέσον όρο τα σπίτια έχουν εμβαδόν 40 τετρ. μέτρ, αποτελούμενα από ένα μεγάλο τετραγωνικό δωμάτιο που περιέχει μία μεγάλη εστία, που χρησιμοποιούνταν για θέρμανση και μαγείρεμα. Λόγω της έλλειψης δέντρων και ξυλείας οι κάτοικοι του Σκάρα Μπρε χρησιμοποίησαν ξύλα που εκβράζονταν στη ακτή και μπαλένες  από φάλαινες,  με τύρφη και άχυρο για την κατασκευή της στέγης στις κατοικίες τους.

  Οι κατοικίες περιέχουν πετρόκτιστα έπιπλα, όπως ντουλάπια, καθίσματα, και κιβώτια αποθήκευσης. Το σχέδιο του οικισμού περιλάμβανε ένα περίπλοκο σύστημα αποχέτευσης,συμπεριλαμβανομένης μιας πρωτόγονης μορφής τουαλέτας σε κάθε κατοικία. Επτά από τα σπίτια έχουν παρόμοια έπιπλα, με τα κρεβάτια και τα ντουλάπια στις ίδιες θέσεις σε κάθε σπίτι. Η θέση των ντουλαπιών, τοποθετημένων στον τοίχο απέναντι από την πόρτα, ήταν το πρώτο πράγμα που έβλεπε όποιος εισερχόταν στο σπίτι. Το όγδοο σπίτι δεν έχει κανένα κιβώτιο ή ντουλάπι αποθήκευσης, αλλά έχει χωριστεί σε κάτι παρόμοιο με μικρούς θαλαμίσκους. Κατά την διάρκεια της ανασκαφής του βρέθηκαν θραύσματα πέτρας, οστών και ελαφοκέρατος. Είναι πιθανό το κτίσμα αυτό να χρησιμοποιήθηκε ως εργαστήριο κατασκευής απλών εργαλείων, όπως κοκάλινες βελόνες ή τσεκούρια πωρόλιθου.

  Στον οικισμό του Σκάρα Μπρε ανακαλύφθηκε το παλαιότερο γνωστό δείγμα ανθρώπινου ψύλλου -Pulex irritansστην Ευρώπη.

      Η χρονολόγηση με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα 14  έδειξε ότι ο οικισμός κατοικήθηκε περίπου από το 3100 π.Χ. και για περίπου εξακόσια χρόνια. Το 2500 π.Χ. περίπου, μετά την αλλαγή του κλίματος το οποίο έγινε ακόμα πιο  κρύο και υγρό, ο οικισμός εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του. 

♦ Ο κύκλος του Μπρόντγκαρ

    Ο Κύκλος του Μπρόντγκαρ (Ring of Brodgar) είναι ένα νεολιθικό μνημείο και κύκλος μεγαλίθων που βρίσκεται στο νησί Μέρινλαντ του συμπλέγματος νησιών Όρκνεϊ της Σκωτίας. Ο κύκλος βρίσκεται σε ένα μικρό ισθμό ανάμεσα στο Λοχ Στέννες και στο Λοχ Χάρραϊ. Το κέντρο του κύκλου δεν έχει ανασκαφεί ποτέ από τους αρχαιολόγους, ούτε έχει επιστημονικά χρονολογηθεί, πιστεύεται όμως ότι ο πέτρινος κύκλος κατασκευάστηκε γύρω στο 2.500 π.Χ., γεγονός που το καθιστά συναφές με το μνημείο του Στόουνχεντζς και πολλά άλλα αρχαία μνημεία στα βρετανικά νησιά και την ηπειρωτική Ευρώπη.

Ο Κύκλος του Μπρόντγκαρ ανήκει στην κατηγορία μνημείων γνωστών ως henge(s), δηλαδή κυκλικές ή οβάλ σχήματος περιοχές με διακριτά χαρακτηριστικά τους το κυκλικό ανάχωμα και την τάφρο που το περιβάλλει. Ο κύκλος έχει διάμετρο 104 μέτρα και είναι από τους μεγαλύτερους που έχουν βρεθεί στη Μεγάλη Βρετανία. Αποτελείται από 60 πέτρες, από τις οποίες οι 27 βρίσκονται ακόμα όρθιες. Οι πέτρες είναι τοποθετημένες σε κυκλική τάφρο βάθους 3 μέτρων και πλάτους 9 μέτρων.

Παρόλο που η ακριβής χρήση του κύκλου του Μπρόντγκαρ δεν είναι γνωστή, η εγγύτητά του με τους Λίθους του Στέννες και το Ταφικό Μνημείο Maeshowe, καθώς και το ότι η περιοχή γύρω από το μνημείο είναι γεμάτη από όρθιες πέτρες και κυκλικούς χωμάτινους τύμβους πάνω από προϊστορικούς τάφους, καθιστούν την περιοχή σημαντικό θρησκευτικό και πνευματικό τόπο. Ο Κύκλος του Μπρόντγκαρ μαζί με τα μνημεία γύρω από το Maeshowe, συμπεριλαμβανομένου και του Skara Brae, αποτελούν την Καρδιά του Νεολιθικού Όρκνεϊ και ανακηρύχθηκαν από την UNESCO ως Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς για το 1999.