Στόουνχεντζ, ένα αινιγματικό μεγαλιθικό μνημείο

       To Στόουνχεντζ είναι το νεολιθικό μεγαλιθικό μνημείο του οποίου η διαμόρφωση συνεχίστηκε ως την Εποχή του Χαλκού,  κοντά στο Έιμσμπερι (Amesbury) της Αγγλίας στην κομητεία του Γουΐλτσιρ (Wiltshire), περίπου 13 χλμ βορειοδυτικά του Σώλσμπερι (Salisbury). 

     Πρόκειται για έναν κύκλο μεγαλίθων, που κατασκευάστηκε σύμφωνα με τις πλέον αποδεκτές αρχαιολογικές εκτιμήσεις ανάμεσα στο 2.500 π. Χ.  και το 2.000 π. Χ... Το αρχαιότερο κυκλικό ανάχωμα και η περιφερειακή τάφρος, που ανήκουν σε παλαιότερη φάση του μνημείου, χρονολογήθηκαν προσφάτως περί το 3.100 π. Χ..

   Το όνομα Στόουνχεντζ (Stonehenge) προέρχεται από τις αρχαίες αγγλικές λέξεις Stanhen gist, που σημαίνουν "κρεμαστοί λίθοι" και έδωσαν το όνομά τους σε μια ολόκληρη κατηγορία μνημείων γνωστών ωςhenge(s), δηλαδή κυκλικές ή οβάλ σχήματος περιοχές με διακριτά χαρακτηριστικά τους το κυκλικό ανάχωμα και την τάφρο που το περιβάλλει. Οι αρχαιολόγοι καθορίζουν τα henge(s) ως εκχωματώσεις που συνίστανται από ένα κυκλικό έγκλεισμα, περιβεβλημένο με κυκλική τάφρο με κρηπίδωμα. Όπως συμβαίνει συχνά με την αρχαιολογική ορολογία, η λέξη είναι δάνεια από τους παλιούς αρχαιοδίφες. Όμως, ο όροςhenge δεν είναι και ο καταλληλότερος για την περιγραφή του Στόουνχεντζ, στην περίπτωση του οποίου το κρηπίδωμα βρίσκεται εσωτερικά της τάφρου. Παρόλο που το Στόουνχεντζ ως μνημείο είναι σύγχρονο άλλων τυπικότερων. 

   Το σύνολό του δεν είναι δυνατόν να καταχωρηθεί σε κάποια κατηγορία. Μορφολογικά έχει μακρινή μόνο συγγένεια με τους υπόλοιπους λίθινους κύκλους των Βρετανικών νήσων, όπως ο Κύκλος του Μπρόντγκαρ(Ring of Brodgar), για παράδειγμα, ενώ τα περίφημα τρίλιθά του το καθιστούν μοναδικό.

   Το Στόουνχεντζ και ο περιβάλλων χώρος του προστέθηκαν στον κατάλογο της UNESCO για την Παγκόσμια Πολιτισμική Κληρονομιά το 1986.

  Το Stonehenge χτίστηκε ως σύμβολο της ενότητας των λαών της Βρετανίας, υποστηρίζουν ερευνητές ύστερα από δεκαετή αρχαιολογική μελέτη του μνημείου.

 Απορρίπτοντας όλες τις προηγούμενες θεωρίες, οι επιστήμονες ερευνητές που εργάζονται για το Stonehenge Riverside Project (SRP) εκτιμούν ότι το μέχρι σήμερα αινιγματικό, πέτρινο κυκλικό μνημείο χτίστηκε ως σύμβολο της ένωσης, μετά από μία μακρά περίοδο  συγκρούσεων μεταξύ των ανθρώπων της Ανατολικής και Δυτικής Βρετανίας.

   Οι πέτρες του Stonehenge προέρχονται από τη νότια Αγγλία και τη δυτική Ουαλία. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης Mike Parker Pearson του Πανεπιστημίου του Sheffield, οι άνθρωποι που κατοικούσαν στη Βρετανία τη νεολιθική εποχή ενώθηκαν περισσότερο κατά τη διάρκεια της κατασκευής του μνημείου, περίπου στα 3000 πΧ με 2500 πΧ. «Αναπτύσσεται ένας κοινός πολιτισμός σε όλο το νησί. Ίδιο στιλ σπιτιών, ίδια αγγεία και υλικά κατασκευής χρησιμοποιήθηκαν από το Orkney έως την νότια ακτή», τόνισε ο Parker Pearson στο Discovery.

    «Το  Stonehenge είναι ένα πραγματικά τεράστιο έργο, που απαιτεί την συμμετοχή χιλιάδων για να μετακινήσουν αυτές τις πέτρες από τόσο μακρινή απόσταση, όπως είναι η δυτική Ουαλία και να καταφέρουν να τις ενώσουν και να κατασκευάσουν το μνημείο. Η κατασκευή αυτού του έργου και μόνο χρειάζεται τη συμμετοχή πολλών και από μόνο του είναι μία πράξη ενοποίησης», προσθέτει.

  Σύμφωνα με τον ερευνητή, που έγραψε και το βιβλίο Stonehenge: Exploring the Greatest Stone Age Mystery στο οποίο περιλαμβάνονται όλες οι λεπτομέρειες της νέας θεωρίας, η θέση που χτίστηκε το μνημείο στο Wiltshire δεν επιλέχθηκε τυχαία. Αντιθέτως είχε πολύ μεγάλη σημασία για τους προϊστορικούς Βρετανούς.

  Ο Parker Pearson και οι συνεργάτες αναφέρουν πως η επιλογή της θέσης έχει σχέση με την παρατήρηση του ηλιοστασίου, μέσω φυσικών γεωλογικών μορφών. «Για αυτό επέλεξαν να το φτιάξουν σε αυτό το σημείο». Ουσιαστικά  για τους τότε ανθρώπους αυτό το σημείο ήταν ουσιαστικά το «κέντρο του κόσμου».

  «Αυτό εξηγεί και γιατί στην περιοχή υπάρχουν οκτώ ακόμα μνημεία, τα οποία είναι ευθυγραμμισμένα με το ήλιο», σημειώνει ο Parker Pearson. Σύμφωνα με τους ερευνητές το χειμερινό ηλιοστάσιο, την περίοδο που χτίστηκε το Stonehenge, ήταν η πιο σημαντική στιγμή του έτους. Άλλωστε όπως σημειώνουν, τα περισσότερα μνημεία στην περιοχή είναι ευθυγραμμισμένα με την ανατολή και τη δύση του χειμερινού ηλιοστασίου και όχι του θερινού.

     Επί δεκαετίες ορισμένοι αρχαιολόγοι υποστήριζαν πως το προϊστορικό μνημείο κατασκευάστηκε ως χώρος θεραπείας και άλλοι πως ήταν μέρος για τους νεκρούς. Άλλες θεωρίες κάνουν λόγο για ιερό ναό αρχαίων Δρυϊδων ή για ναό του ήλιου.

    Μετά από δέκα χρόνια ερευνών και θεωριών που έκαναν λόγο ακόμα και για παγανισμό, επισκέψεις εξωγήινων και αρχαία αστρονομικά παρατηρητήρια, πλέον το μυστήριο του διάσημου Βρετανικού μνημείου Stonehedge λύθηκε διαψεύδοντας φυσικά όλα τα παραπάνω.

 Ερευνητές από τα πανεπιστήμια του Σέφιλντ, του Μάντσεστερ, του Σαουθάμπτον, του Μπούρνεμουθ και του University College του Λονδίνου, μελέτησαν εξονυχιστικά το μνημείο που κατασκευάστηκε μεταξύ 3.000 και 2.500 π.Χ και σε συνδυασμό με τα ιστορικά στοιχεία και τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες εκείνης της εποχής, κατέληξαν στο συγκεκριμένο συμπέρασμα.

  Όπως ανακοίνωσαν οι επιστήμονες, το πελώριο πέτρινο μνημείο που κάθε χρόνο προσελκύει εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες, τελικά δεν ήταν ούτε προϊστορικό αστρονομικό παρατηρητήριο, ούτε ναός του ήλιου ή των αρχαίων Δρυίδων, ούτε θεραπευτήριο σωμάτων και ψυχών, ούτε εξωγήινο δημιούργημα. Ήταν απλώς το πρώτο σύμβολο ενότητας των Βρετανικών λαών, οι οποίοι μετά από αμέτρητα χρόνια μαχών και συγκρούσεων, έκαναν ανακωχή θέτοντας τα πρώτα θεμέλια για ένα Ηνωμένο Βασίλειο.

 Οι γιγάντιες πέτρες συμβόλιζαν τους προγόνους των επιμέρους φυλών των πρώτων αγροτικών κοινοτήτων της Βρετανίας. Η κατασκευή του απαίτησε τη συμμετοχή χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι έπρεπε να συνεργαστούν για να μεταφέρουν τις πέτρες από τεράστιες αποστάσεις να τις λαξεύσουν και να τις τοποθετήσουν, αποτέλεσε και στην πράξη ένα σύμβολο ενότητας.

   Ο λόγος που οι αρχαίοι Βρετανοί διάλεξαν τη συγκεκριμένη τοποθεσία για το μνημείο τους, είναι γιατί είχε ήδη ιδιαίτερη σημασία, επειδή τη θεωρούσαν ως το κέντρο του κόσμου τους και ήδη συνέρρεαν μαζικά εκεί για να γιορτάσουν το χειμερινά ηλιοστάσιο.