Ρωμαϊκή Αγορά και Βιβλιοθήκη Αδριανού

     *Η Ρωμαϊκή Αγορά         

       Η Ρωμαϊκή Αγορά βρίσκεται 100 μέτρα ανατολικά της Αρχαίας Αγοράς, η οποία ήταν ενδιαφέρουσα, αλλά λιγότερο εντυπωσιακή. Σε αντίθεση με την Αρχαία Αγορά, ήταν ένα έργο,  που προοριζόταν να στεγάσει την εμπορική ζωή της πόλης.

     Διαμορφώθηκε κατά την Ρωμαϊκή περίοδο και είχε ολοκληρωθεί περί το 10 μ.Χ. Είχε δύο πύλες, ανατολικά και δυτικά, από τις οποίες σήμερα σώζεται η δυτική, που αναφέρεται ως Πύλη της Αθηνάς Αργηγέτιδος, που έχει τη μορφή πρόπυλου, με 4 δωρικούς κίονες. Στο επιστύλιο υπάρχει η εξής επιγραφή: «Ο δήμος από των δοθεισών δωρεών, υπό Γαΐου Ιουλίου Καίσαρος, Θεού και Αυτοκράτορος Καίσαρος Θεού υιού, σεβαστού, Αθηνά αργηγέτιδα». Σύμφωνα με την επιγραφή, τη δαπάνη της ανέγερσης ανέλαβε ο Αύγουστος, παρουσιάζοντας το έργο, ως κοινή δωρεά με τον Ιούλιο Καίσαρα.

            Τα στεγασμένα καταστήματα ήταν όλα συγκεντρωμένα στην ανατολική της πλευρά, ως ισομεγέθη δωμάτια, τα οποία υπενοικίαζε η πόλη. 

           Στο ελεύθερο κέντρο απλωνόταν η υπαίθρια αγορά της πόλης. Τη λειτουργία της συμπλήρωνε η κρήνη με πόσιμο νερό  έξω από την ανατολική είσοδο.

            Το κτίριο της Αγοράς (111 χ 98 μ.) είχε ένα μεγάλο ορθογώνιο αίθριο που περιβαλλόταν από στοές της νότιας και της ανατολικής πλευράς. Νότια εντοπίζονται απομεινάρια κρήνης και σκάλας η οποία οδηγούσε σε όροφο (ίσως στο Αγορανομείο).   Ένα δεύτερο πρόπυλο –ιωνικό– και σειρά καταστημάτων, όριζαν την ανατολική πλευρά, ενώ προς βορρά παραμένουν εμφανή τα ερείπια των Βεσπασιανών δημόσιων  κτιρίων.

            Η Ρωμαϊκή Αγορά έγινε σημαντικότερη, μετά την καταστροφή της Αθήνας από τους Έρουλους (267 μ.Χ.), οπότε και μεταφέρθηκαν εδώ πολλές από τις δραστηριότητες της Αρχαίας Αγοράς.

     *Η Βιβλιοθήκη του Αδριανού

            Ο Αυτοκράτορας Αδριανός, ήταν στην εξουσία από το 117 έως το 138 μ.Χ. και επισκεπτόταν την Αθήνα συχνά.    Η Βιβλιοθήκη του Αδριανού κτίστηκε το 132 μ.Χ., δίπλα στη Ρωμαϊκή Αγορά.          Το κυρίως κτίριο της Βιβλιοθήκης είχε δύο αίθουσες, όπου οι επισκέπτες διάβαζαν ή παρακολουθούσαν διαλέξεις. Οι τοίχοι πρέπει να ήταν εξοπλισμένοι με ράφια για φύλαξη παπύρων και βιβλίων, συνολικής χωρητικότητας 20 χιλιάδων περγαμηνών.

            Το εντυπωσιακό αυτό οικοδόμημα καταστράφηκε  εν μέρει από τους Έρουλους το 267 μ.Χ. και ό,τι απέμεινε ενσωματώθηκε στο Υστερορωμαϊκό τείχος.

          Ανακαινίσθηκε το 412, με απόφαση του Ρωμαίου Διοικητή.

            Την ίδια εποχή, στην εσωτερική αυλή θεμελιώθηκε ένας χριστιανικός ναός, ο οποίος τον 7ο αιώνα έγινε τρίκλιτη βασιλική. Στα ίδια θεμέλια, τέσσερις  αιώνες αργότερα, κτίστηκε η εκκλησία της Μεγάλης Παναγιάς, που καταστράφηκε το 1885.