Στοά Αττάλου και Ποικίλη Στοά

       *Στοά Αττάλου

           Η Στοά του Αττάλου βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Αγοράς  της Αθήνας, περίπου 250 μ. ανατολικά του Δίπυλου φράσσοντας σχεδόν τον Έσω Κεραμεικό, αποτελώντας έτσι το ανατολικό όριο της αρχαίας αγοράς.

          Χτίστηκε γύρω στο 150 π. Χ, από τον Άτταλο Β΄, βασιλιά  της Περγάμου, όπως δηλώνεται σε επιγραφή της έξω κιονοστοιχίας, η οποία διατηρείται αποσπασματ «ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΤΤΑΛΟΣ ΑΤΤΑΛΟΥ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΑΠΟΛΩΝΙΔΟΣ»),  κατόπιν δωρεάς του προς την Αθήνα,  της οποίας και αποτελούσε το μεγαλύτερο σε μήκος αυτοτελές σκεπαστό οικοδόμημά της, ομοίως και το μεγαλύτερο στον ελλαδικό χώρο κατά την αρχαιότητα..

           Η ανέγερση της Στοάς ξεκίνησε το 159 π. Χ.  και ολοκληρώθηκε μετά από 11 χρόνια, το 148 π.Χ.

          Κατά τις πρώτες αρχαιολογικές έρευνες της  Αρχαιολογικής Εταιρίας  σε συνδυασμό με τις ιστορικές μαρτυρίες βρέθηκε ότι η Στοά του Αττάλου είχε εμπορικό χαρακτήρα και ήταν ένα  πανέμορφο οικοδόμημα μονόπτερου δίστυλου (κατά μήκος), τρίκλιτου ρυθμού, και το μοναδικό με όροφο (των αυτών διαστάσεων μήκους και πλάτους και κατά το ήμισυ του ύψους του ισογείου), συνολικού μήκους 120 μέτρων, πλάτους 20 μέτρων και ύψους 25 μέτρων, με δύο σειρές κιόνων (κιονοστοιχίες), και 21 καταστήματα στο βάθος (κατά μήκος) και των δύο ορόφων.

            Στο ισόγειο η εξωτερική κιονοστοιχία, που αποτελούσε την πρόσοψη, συνίσταται από 45 κίονες. Η εξωτερική κιονοστοιχία του ισογείου ήταν δωρικού ρυθμού και η εσωτερική κιονοστοιχία από κίονες  χωρίς ραβδώσεις ιωνικού ρυθμού.

           Στον όροφο η εξωτερική κιονοστοιχία ήταν ιωνική και η εσωτερική περγαμηνού ρυθμού (με κιονόκρανα Περγάμου).

           Τα καταστήματα τη Στοάς ήταν τετράγωνες αίθουσες μήκους πλευράς 4,80 μέτρων. Στη βόρεια και νότια άκρη του οικοδομήματος υπήρχαν κλιμακοστάσια, με πολλά εδώλια, μορφής εξέδρας που οδηγούσαν στον όροφο του κτιρίου.

           Γενικά η Στοά του Αττάλου ήταν φτιαγμένη από πωρόλιθο, ενώ οι ορθοστάτες των τοίχων, οι παραστάδες των θυρών, τα κατώφλια των δωματίων και οι κίονες ήταν από πεντελικό μάρμαρο.

          Στην αρχαιότητα αποτελούσε το μεγαλύτερο στεγασμένο χώρο συνάντησης και περιπάτου των Αθηναίων και κυρίως τόπο εμπορίου. 

          Η Στοά αυτή καταστράφηκε από τους Ερούλους  το 267 (μ.Χ.) και ενσωματώθηκε στο υστερορρωμαϊκό Τείχος της Αθήνας.

        Επί Φραγκοκρατίας και Τουρκοκρατίας  η Στοά χρησίμευσε ως οχύρωμα. Οι  λίθοι των τοίχων της χρησιμοποιήθηκαν μαζί με άλλους λίθους για την ανέγερση δύο φράγκικων πύργων κοντά και πριν από τα Προπύλαια της Ακρόπολης των οποίων σώζονται ερείπια. Ο ένας μάλιστα από αυτούς τους πύργους (ΝΔ) χρησιμοποιήθηκε από τους τότε Αθηναίους ως χριστιανικός ναός με το όνομα της Παναγίας της Πυργιωτίσσης.

        Η αναστήλωσή της Στοάς του Αττάλου έγινε το 1953-1956 από την Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών, με σκοπό τη στέγαση του Μουσείου της Αγοράς. Είναι ένα διώροφο κτίσμα με μήκος 116 μέτρα και πλάτος 19,4 μέτρα. Είναι ένα κτίσμα με κίονες από δωρικό και ιωνικό ρυθμό και τμήματά του κατασκευάστηκαν στην Πέργαμο.

           Η Στοά του Αττάλου ήταν, αν όχι το πρώτο, ένα από τα πρώτα και μεγαλύτερα «εμπορικά κέντρα» (με τη σύγχρονη έννοια του όρου) στην αρχαιότητα.

             

*Ποικίλη Στοά

                   Η Ποικίλη στοά ή Πεισιανάκτειος ήταν στοά στην αρχαία Αθήνα. Ονομάστηκε έτσι από τα πολλά και πολύχρωμα θαυμάσια έργα τέχνης που φιλοξενούσε.

                   Η στοά αυτή ανεγέρθηκε μεταξύ του 475 και του 450 π.Χ. Βρίσκονταν ανατολικά του Αγοραίου Κολωνού και ήταν θαυμάσια διακοσμημένη.

                   Το πλάτος του κτιρίου εικάζεται πως ήταν 11,5 μέτρα και το μήκος του 40-50 μέτρα.     Επρόκειτο για κτίσμα με μια δωρική κιονοστοιχία εν παραστάσει στην πρόσοψη και μια ιωνική κιονοστοιχία στο εσωτερικό. Οι πλευρικοί τοίχοι δεν είχαν ανοίγματα, έτσι η μοναδική πρόσβαση στην πλατεία της Αγοράς και την Παναθηναϊκή οδό γινόταν από τη νότια πλευρά του κτιρίου.

              Κτίστηκε από τον γαμπρό του Κίμωνα, Πεισιάνακτα.

      Ήταν διακοσμημένη με πολλά έργα, από τα οποία το πιο αξιοθαύμαστο ήταν η απεινόνιση της  Μάχης του Μαραθώνα   στο δεξιό τοίχο, έργο του ζωγράφου Πολυγνώτου.          Τις εικόνες αυτές είχαν φιλοτεχνήσει   οι διασημότεροι καλλιτέχνες, όπως  ο Πολύγνωτος  από τη Θάσο  και φίλος του Κίμωνα, ο Μύκων  και ο Πάναινος.  Επίσης ήταν ζωγραφισμένη η Αμαζονομαχία  και η Ιλίου πέρσις  στον μεσαίο τοίχο της στοάς. Τον αριστερό τοίχο στόλιζε η μάχη της Οινόης στο Άργος.

         Υπήρχαν επίσης πολλά τρόπαια από τους Λακεδαιμόνιους, τους Σικυώνιους, καθώς και περί τα είκοσι χάλκινα αγάλματα του Σόλωνα.

               Η στοά ήταν τόπος διδασκαλίας του φιλόσοφου Ζήνωνος, από τη  διδασκαλία του οποίου  πήρε την ονομασία στωική. 

              Εδώ επίσης φονεύτηκαν 1400 Αθηναίοι επί των Τριάκοντα τυράννων. 

            Σύμφωνα με τον Απούλειο, μπροστά στην στοά έδινε παράσταση ένας θαυματοποιός, σχοινοβάτης.

           Η στοά ήταν τόπος συνεδρίασης του δικαστηρίου της Ποικίλης Στοάς.

            Σήμερα έχει ανακαλυφθεί ένα τμήμα της κοντά στο Μοναστηράκι  από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών. Ήδη η Σχολή έλαβε άδεια από το  Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο συνεχίσει τις ανασκαφές.