ΓΑΛΛΙΑ

          Σε οποιοδήποτε βιβλίο ιστορίας της τέχνης η λέξη Γαλλία αποτελεί βασικό και σημαντικό λήμμα! Μια χώρα με ανέκαθεν ηγετική θέση στην τέχνη και τα γράμματα και με κοινωνική δομή και οργάνωση που αφιέρωνε πάντα χώρο στην ανάπτυξη του πολιτισμού.

            Η Γαλλία ήταν ανέκαθεν πρωτοποριακή στις ιδέες της αλλά και φημισμένη για την κομψότητά της. Είναι πατρίδα των κοινωνικών επιστημών και θερμή υποστηρικτής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

          Μεγάλος, επίσης, υπήρξε ο ρόλος της Γαλλίας στην πνευματική εξέλιξη της Ευρώπης μιας και γέννησε ανθρώπους όπως ο Μοντεσκιέ, ο Βολταίρος, ο Ρουσσώ, και μεγάλους συγγραφείς όπως ο Βίκτωρ Ουγκώ, ο Φλομπέρ, ο Ζαν Πωλ Σαρτρ, η Σιμόν ντε Μποβουάρ και ο Αλμπέρ Καμύ.

        Ποιος  είναι αυτός που λέγοντας Γαλλία δεν έφερε στο μυαλό του εικόνες από τη Μονμάρτη με θέα τον Πύργο του Eiffel, όμορφα bistro, υψηλή ραπτική, διανοούμενους πίνοντας το κρασί τους στο Saint Germain, εικόνες ίσως από μια άλλη εποχή. Ας μην ξεχνάμε, τέλος, ότι είναι γενέτειρα των κινηματογραφιστών αδελφών Λυμιέρ, του ετήσιου Φεστιβάλ των Καννών και των απονομών του Χρυσού Φοίνικα!

           Η Γαλλία  είναι ίσως η μοναδική χώρα στον κόσμο που ανάπτυξε ένα τόσο σημαντικού μεγέθους πολιτισμό στην εποχή τη μ.Χ. Θα μπορούσαμε να πούμε πως έπαιξε για την εποχή αυτή τον ίδιο ρόλο που έπαιξε η Ελλάδα με τον πολιτισμό της στα αρχαία χρόνια.

   Είχε εξαιρετική πρόοδο σε όλους τους τομείς του κοινωνικού οικοδομήματος: στην επιστήμη, στη λογοτεχνία, στην παιδεία, ακόμα και στα πολιτικά συστήματά της. Εξέχουσες προσωπικότητες, επιστήμονες και καλλιτέχνες, φιλόσοφοι και επαναστάτες άφησαν όνομα στην ιστορία όχι μόνο της χώρας τους, αλλά και παγκόσμια.

       Πολλά πρόσφερε η Γαλλία στην παγκόσμια επιστήμη. Το Παρίσι και άλλες πόλεις της, όπως η Λυών, η Μασσαλία, στάθηκαν σπουδαία πνευματικά κέντρα. Τα πανεπιστήμιά της έγιναν πραγματικές πηγές φωτός που φώτισαν πολλές γενιές. Και μέχρι σήμερα φημίζεται η Σoρβόννη  του Παρισιού για το επίπεδο των μαθημάτων της, κυρίως θεωρητικού χαρακτήρα. Από παλιά καλλιεργήθηκαν εδώ η φιλοσοφία, φιλολογία, θεολογία και οι άλλες κλασικές σπουδές.

    Από το μεσαίωνα αρχίζει η έρευνα γύρω από σοβαρά θέματα, όπως είναι η ιατρική, η φυσιογνωσία, τα μαθηματικά, η αλχημεία, η οικονομία, το δίκαιο, η ιστορία κ.ά. Στον επιστημονικό τομέα μας έδωσε ονόματα, όπως του Ντε Καρτ (Καρτέσιος), Πουανκαρέ, Παστέρ, Πιέρ Κιουρί, Ζολιό Κιουρί, Λαβεράν, Μπλανσάρ, Λαπλάς, Λεβεριέ, Τιρνεφόρ κλπ.              Σήμερα η Γαλλία έχει περισσότερα από 70 πανεπιστήμια σ' όλη τη χώρα μαζί με ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ινστιτούτα κ.ά.

   Στον τομέα της φιλοσοφίας η Γαλλία γέννησε σπουδαίους θεωρητικούς και οραματιστές μιας καλύτερης ζωής. Εκτός από τα μεγάλα ονόματα που μέσα από τα λογοτεχνικά και φιλολογικά τους έργα έδειχναν τα κακά της εποχής τους κι άνοιγαν τον δρόμο σε νέες ιδέες, (Ρουσσώ, Μοντεσκιέ, Ντιντερό, Βολταίρος κ.ά.) διακρίνουμε τους αξιόλογους φιλόσοφους Σαιν Σιμόν, Φουριέ, Προυντόν που οι κοινωνικοπολιτικές θεωρίες τους στήριξαν την ιδέα της κοινωνικής προόδου.

      Εκεί όμως που η Γαλλία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο και που δύσκολα μπορεί άλλη χώρα να συγκριθεί μαζί της είναι στο θέμα της λογοτεχνίας. Αρχίζοντας από την αρχαιότητα ακόμα και μέχρι τις μέρες μας κρατά σταθερά πρωτοποριακή θέση. Αξιόλογα είναι τα τραγούδια των τροβαδούρων της Προβηγκίας με αντιπροσωπευτικότερο το "Τραγούδι του Ρολάνδου". Στο δικό του στιλ γράφτηκαν και άλλα ποιήματα με θέματα ιπποτικά, στα οποία περιγράφονται με γλαφυρό τρόπο τα κατορθώματα και οι περιπέτειες των Φράγκων ιπποτών.

      Κατά το μεσαίωνα το θέατρο έτυχε ιδιαίτερης προσοχής. Μεγάλες, ανοιχτές (στις πλατείες) παραστάσεις δίνονταν σ' όλη την Γαλλία. Τα θέματά τους αντλούσαν κύρια από την εκκλησία και συμμετείχε σ' αυτές ενεργητικά ο ίδιος ο λαός.

   Ο 16ος αι. γίνεται η εποχή της αναζήτησης στο λογοτεχνικό πεδίο. Καινούρια πρότυπα γεννιούνται από ταλαντούχους λογοτέχνες και συγγραφείς. Πάνω απ' όλους στέκεται ο Ραμπελέ με το γνωστότατο έργο του "Γαργαντούας και Πανταγκουέλ", στο οποίο σατιρίζεται η εποχή του με πρωτότυπο χιούμορ και πνευματική οξύνοια. Ο 17ος αι. επίσης διαφοροποιείται από τον 16ο με το ότι καλλιεργεί ένα άλλο στυλ, αυτό των "σαλονιών". Κύριο χαρακτηριστικό είναι η γαλήνη, η ευγένεια, η λογική, που τελικά σκοπό είχε να κρύψει την καθημερινή πραγματικότητα πίσω από τα όμορφα λόγια και τους καλούς τρόπους.

           Η εποχή αυτή έδωσε τον περίφημο κωμωδιογράφο Μολιέρο με τα γνωστά του έργα "Μισάνθρωπος", "Φιλάργυρος", "Ταρτούφος", "Ο κατά φαντασίαν ασθενής" και πολλά άλλα.

Place Mas;ena, η κεντρικότερη λατεία της νότιας Γαλλίας και το Θέατρο

          Σημαντική αλλαγή στις κατευθύνσεις της λογοτεχνίας σημειώνεται το 18ο αιώνα που οι συγγραφείς και οι λογοτέχνες ακολουθώντας το ρεύμα και τις ανάγκες της εποχής κι εκφράζοντας αυτές τις ανάγκες προσπαθούν μέσα από τη δημιουργία τους να χτυπήσουν τα "κακώς έχοντα", να συμβάλλουν στην διαμόρφωση καινούριας κοινωνίας, δίκαιης, ελεύθερης, περισσότερο προοδευτικής.

      Κορυφές της διανόησης και της τέχνης γίνονται οι: Μοντεσκιέ ("Περσικά γράμματα" κ.ά.), Βολταίρος ("Αγαθούλης" κ.ά.), Μπομαρσέ ("Φίγκαρο ο κουρέας της Σεβίλλης" και "οι γάμοι του Φίγκαρο") Ζαν - Ζακ Ρουσσώ ("Κοινωνικό συμβόλαιο"). Τον ίδιο καιρό εμφανίζεται στη λογοτεχνία σαν τάση ο ρομαντισμός με κύριους εκπρόσωπους τους Σατοβριάνδο, Ρουσσώ, Ουγκώ, Λαμαρτέν, Δουμά. Ο  ρεαλισμός μας δίνει τους Μπαλζάκ, Σταντάλ, Μποντλέρ.

        Άλλες τάσεις μεταγενέστερες ήταν ο παρνασσισμός, ο συμβολισμός, ο σύγχρονος σουρεαλισμός, ο νατουραλισμός. (Ζολά, ντε Μοπασάν).

       Νεότεροι λογοτέχνες είναι: Μωριάκ, Σαρτρ, Καμύ, Κολέτ, Εξιπερί, Στιλ, Σαγκάν.

      Και στις άλλες τέχνες, όπως στη μουσική, στη ζωγραφική η Γαλλία ανέδειξε εξαιρετικούς καλλιτέχνες, όπως τους Μπιζέ, Μπερλιόζ, Ραβέλ, Ντεμπισί κ.ά. στη μουσική, Πουσέν, Ντελακρουά, Ρενουάρ, Μονέ, κ.ά. στη ζωγραφική, τον Ροντέν στη γλυπτική.

     Κατά τα μέσα του 11ου αιώνα, οι οικοδόμοι της Ιλ ντε Φρανς, οδηγούμενοι από αυστηρά ορθολογιστικά κριτήρια, προσπάθησαν να επιλύσουν το πρόβλημα του φωτισμού και της ευρυχωρίας των εκκλησιαστικών κτιρίων που είχε τεθεί, όταν η ρωμανική αρχιτεκτονική αντικατέστησε τις ξύλινες εύφλεκτες στέγες με κτιστούς θόλους και τους στήριξε σε παχείς τοίχους και παραστάδες. Έπρεπε λοιπόν να ελαφρύνουν οι θόλοι για να μπορούν να μειωθούν στο ελάχιστο οι αδρανείς φέροντες όγκοι και να υπερυψωθεί το κεντρικό κλίτος, ώστε να ανοιχτούν στις πλευρές του φωτιστικά παράθυρα. Το αίτημα λύθηκε με τη μετατροπή των ημικυλινδρικών θόλων σε οξυκόρυφους που ασκούν μικρότερες οριζόντιες, ωθήσεις. Ο γοτθικός ναός απασχόλησε και ανέδειξε γενεές οικοδόμων και διακοσμητών και διαμορφώθηκε τελικά σε καθαρά ορθολογιστικό οικοδόμημα, στο οποίο τονίζονται όσα μέλη έχουν στατική λειτουργία για να δώσουν την εντύπωση μιας δέσμης δυνάμεως χωρίς αδρανή ύλη. Η ισχυρή κατακόρυφη ανάταση των κτιρίων, τα πολυσύνθετα σχέδιά τους με τα πολλά και τα εγκάρσια κλίτη, τους περιδρόμους και τα ακτινωτά παρεκκλήσια, δημιουργούν με τις ποικίλες επιπτώσεις του φωτός που διαπερνά τους χρωματιστούς υαλοπίνακες, συνεχώς μεταβαλλόμενες οπτικές εικόνες, απομακρύνουν τα πραγματικά όρια του ναού και δίνουν στον χώρο την έννοια του απεριόριστου.

          Η γοτθική τέχνη εμφανίζει τοπικούς χαρακτήρες στις διάφορες χώρες της Ευρώπης, αλλά διατηρεί και την ενότητά της χάρη στην κοινή κατεύθυνση και στο πλήθος των τεχνικών και μορφολογικών ανταλλαγών.
             Στη Γαλλία, χώρα καταγωγής του νέου ρυθμού όπου πραγματοποιήθηκε η εξέλιξη από τα ρωμανικά συστήματα, ο κατακόρυφος ρυθμός των εκκλησιών του Αγίου Στεφάνου και της Αγίας Τριάδος στην Καν, συνεχίζεται στο αβαείο του Σαιν Ντενί, που ο χορός του με τα ακτινωτά παρεκκλήσια άρχισε να κτίζεται το 1137 και επηρεάζει όλη την μετέπειτα γοτθική αρχιτεκτονική, από τη μητρόπολη του Λε Μαν, έως τις μητροπόλεις της Σανς (1140), της Νουαγιόν (1150), της Λαν (1160) και της Παναγίας των Παρισίων (1163). Την ίδια εποχή θεμελιώνονται οι μεγάλοι καθεδρικοί ναοί της Σαρτρ (1134), της Μπουρζ (1200) και της Ρενς (1210), που μαζί με την κατά δέκα χρόνια νεότερη της μητρόπολη της Αμιέν, αποτελεί το πιο πολυσύνθετο δείγμα γοτθικού ρυθμού.

Η Παναγία των Παρισίων